Elif
New member
TDK Kısaltma Nasıl Yazılır?
Türk Dil Kurumu (TDK), Türk dilinin doğru ve tutarlı bir şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla dilin çeşitli kurallarını belirler. Bu kurallar arasında kısaltmaların doğru yazımı da büyük bir önem taşır. Kısaltmalar, günlük dilde sıklıkla kullanılan ve zaman kazandıran yazım biçimleridir. Ancak doğru kullanımı, dilin anlaşılabilirliğini artırırken, yanlış kullanımı dilin bozulmasına ve belirsizliklere yol açabilir. TDK, kısaltmalarla ilgili belirlediği kurallar sayesinde dilin standardize edilmesine katkıda bulunmaktadır. Bu makalede, TDK'ya göre kısaltmaların nasıl yazılması gerektiği, sık yapılan hatalar ve kısaltmalarla ilgili diğer önemli bilgiler ele alınacaktır.
TDK'ya Göre Kısaltma Yazım Kuralları
Kısaltmalar, kelimelerin ya da kelime gruplarının kısaltılmış hâlidir ve genellikle her bir harfi veya ilk harfleri alınarak yapılır. Türk Dil Kurumu, kısaltmaların nasıl yazılması gerektiğiyle ilgili bazı temel kuralları belirlemiştir. Bu kurallar, hem yazılı hem de sözlü dilde doğru ve anlaşılır bir iletişim sağlanmasına yardımcı olur.
1. **Kısaltmalar Nokta ile Biter**
Kısaltmaların sonunda genellikle bir nokta bulunur. Ancak, bu kuralda istisnalar da vardır. Her durumda, kısaltmanın bir kelimenin veya kelime grubunun yerine geçtiğini belirtmek için nokta kullanılır. Örneğin:
- T.C. (Türkiye Cumhuriyeti)
- A.Ş. (Anonim Şirket)
- Dr. (Doktor)
- M.S. (Milattan Sonra)
2. **Kısaltmalarda Harfler Arasında Boşluk Kullanılmaz**
Kısaltmalarda, her bir harf arasında boşluk bırakılmamalıdır. Kısaltmalar bitişik yazılır ve sadece sonlarına nokta eklenir. Örnekler:
- TDK değil, T.D.K.
- A.Ö.F. (Açık Öğretim Fakültesi)
3. **Kısaltmalarda Büyük Harf Kullanımı**
Kısaltmalar genellikle büyük harflerle yazılır. Bu kurala da istisnalar mevcuttur. Özellikle, yaygın kullanımda olan bazı kısaltmalar, küçük harflerle de yazılabilir. Ancak kural gereği, kısaltmaların büyük harflerle yazılması tercih edilir. Örnekler:
- T.C. (Türkiye Cumhuriyeti)
- M.K.E.K. (Makine Kimya Endüstrisi Kurumu)
4. **Kelime veya Kelime Grubu Kısaltmaları**
Kelime ya da kelime grubunun baş harflerinden oluşan kısaltmalar genellikle nokta ile bitse de bazı kısaltmalar, her harfi ayrı bir sözcüğü temsil ediyorsa, nokta kullanılmaz. Örneğin:
- MEB (Milli Eğitim Bakanlığı)
- TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu)
5. **Kısaltmalarda Cümle Sonunda Nokta Kullanımı**
Kısaltmalar cümlenin sonunda kullanılıyorsa, cümlenin noktasının kısaltmanın noktasına eklenmesine gerek yoktur. Yani, iki nokta kullanılmaz. Örnek:
- Dr. Ahmet Bey hastaneye gitmek zorunda kaldı.
- Kısaltma sonrasında cümleye devam edilirken, sadece cümle noktasını kullanmalısınız.
Kısaltmalarda Yapılan Sık Hatalar
Kısaltmaların doğru yazılmaması, dilin bozulmasına yol açabilir. Yaygın olarak yapılan bazı hatalar, kısaltmaların yanlış kullanımı sonucu ortaya çıkar. Bu hataları bilmek ve bunlardan kaçınmak, doğru bir dil kullanımına katkı sağlar.
1. **Nokta Kullanımında Yanlışlıklar**
Bazı kişiler, kısaltmaları yazarken gereksiz yere nokta ekler veya nokta kullanmazlar. Örneğin, "T.C." yerine "TC" yazmak ya da "Dr" yerine "Dr." yazmamak doğru değildir. Türk Dil Kurumu, kısaltmaların sonunda nokta kullanımını önerir.
2. **Harfler Arasında Boşluk Kullanılması**
Birçok kişi, kısaltmalarda harfler arasında boşluk bırakmayı alışkanlık haline getirmiştir. Bu durum, dilin doğru kullanılmadığını gösterir. "T. C." veya "A. Ş." gibi yazımlar yanlıştır.
3. **Kısaltma ile Bağlantılı Kelimelerin Yanlış Kullanımı**
Kısaltmalar bazen yanlış anlamlarla karıştırılabilir. Örneğin, "AŞ" yerine "A.Ş." yazmak, dilin doğru kullanımını engeller. Ayrıca, bazı kısaltmaların anlamlarını doğru bilmek, yanlış anlaşılmalara yol açmaz.
Kısaltmaların Kullanıldığı Alanlar ve Örnekler
Kısaltmalar, pek çok farklı alanda kullanılır. İletişim kolaylığının sağlanması, dilin zaman içinde evrilmesine olanak tanımaktadır. Kısaltmalar, özellikle resmi yazışmalarda, bilimsel çalışmalarda ve günlük dilde sıkça karşımıza çıkar. İşte kısaltmaların kullanıldığı bazı alanlar ve örnekler:
1. **Resmi Yazışmalar ve Hukuk**
Resmi yazışmalarda, kurumların, belgelerin ve unvanların kısaltmaları yaygın olarak kullanılır. Bu kısaltmalar, yazışmaların daha kısa ve anlaşılır olmasını sağlar. Örnekler:
- TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi)
- SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu)
2. **Bilimsel Alanlar**
Bilimsel araştırmalarda, kavramların daha hızlı ifade edilebilmesi için kısaltmalar kullanılır. Bu, araştırmacıların uzun terimleri sıkça yazmalarını engeller. Örnekler:
- DNA (Deoksiribonükleik Asit)
- CERN (Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi)
3. **Teknoloji ve İnternet**
Teknolojik gelişmelerle birlikte, internet üzerinde de kısaltmalar sıkça kullanılır. Bu kısaltmalar, kullanıcıların hızlı ve verimli iletişim kurmasını sağlar. Örnekler:
- URL (Uniform Resource Locator)
- IP (Internet Protokolü)
4. **Tıp ve Sağlık Alanı**
Tıp dilinde, hastalıklar ve tedavi yöntemleri hakkında konuşurken kısaltmalar sıklıkla kullanılır. Örnekler:
- MR (Manyetik Rezonans)
- HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü)
Sonuç
Kısaltmalar, dilin en önemli öğelerinden biri olup, doğru kullanıldığında iletişimi kolaylaştırır. Türk Dil Kurumu, dilin standardizasyonunu sağlamak için kısaltmalarla ilgili belirlediği kurallar sayesinde, yanlış kullanımların önüne geçer ve dilin bozulmasını engeller. Kısaltmaların doğru yazımı, yalnızca yazılı dilde değil, aynı zamanda sözlü iletişimde de anlaşılabilirliği artırır. Kısaltmaların nokta ile bitmesi, harfler arasında boşluk bırakılmaması ve büyük harf kullanımı gibi temel kurallara dikkat edilerek, dilin doğru ve tutarlı bir şekilde kullanılması sağlanabilir.
Türk Dil Kurumu (TDK), Türk dilinin doğru ve tutarlı bir şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla dilin çeşitli kurallarını belirler. Bu kurallar arasında kısaltmaların doğru yazımı da büyük bir önem taşır. Kısaltmalar, günlük dilde sıklıkla kullanılan ve zaman kazandıran yazım biçimleridir. Ancak doğru kullanımı, dilin anlaşılabilirliğini artırırken, yanlış kullanımı dilin bozulmasına ve belirsizliklere yol açabilir. TDK, kısaltmalarla ilgili belirlediği kurallar sayesinde dilin standardize edilmesine katkıda bulunmaktadır. Bu makalede, TDK'ya göre kısaltmaların nasıl yazılması gerektiği, sık yapılan hatalar ve kısaltmalarla ilgili diğer önemli bilgiler ele alınacaktır.
TDK'ya Göre Kısaltma Yazım Kuralları
Kısaltmalar, kelimelerin ya da kelime gruplarının kısaltılmış hâlidir ve genellikle her bir harfi veya ilk harfleri alınarak yapılır. Türk Dil Kurumu, kısaltmaların nasıl yazılması gerektiğiyle ilgili bazı temel kuralları belirlemiştir. Bu kurallar, hem yazılı hem de sözlü dilde doğru ve anlaşılır bir iletişim sağlanmasına yardımcı olur.
1. **Kısaltmalar Nokta ile Biter**
Kısaltmaların sonunda genellikle bir nokta bulunur. Ancak, bu kuralda istisnalar da vardır. Her durumda, kısaltmanın bir kelimenin veya kelime grubunun yerine geçtiğini belirtmek için nokta kullanılır. Örneğin:
- T.C. (Türkiye Cumhuriyeti)
- A.Ş. (Anonim Şirket)
- Dr. (Doktor)
- M.S. (Milattan Sonra)
2. **Kısaltmalarda Harfler Arasında Boşluk Kullanılmaz**
Kısaltmalarda, her bir harf arasında boşluk bırakılmamalıdır. Kısaltmalar bitişik yazılır ve sadece sonlarına nokta eklenir. Örnekler:
- TDK değil, T.D.K.
- A.Ö.F. (Açık Öğretim Fakültesi)
3. **Kısaltmalarda Büyük Harf Kullanımı**
Kısaltmalar genellikle büyük harflerle yazılır. Bu kurala da istisnalar mevcuttur. Özellikle, yaygın kullanımda olan bazı kısaltmalar, küçük harflerle de yazılabilir. Ancak kural gereği, kısaltmaların büyük harflerle yazılması tercih edilir. Örnekler:
- T.C. (Türkiye Cumhuriyeti)
- M.K.E.K. (Makine Kimya Endüstrisi Kurumu)
4. **Kelime veya Kelime Grubu Kısaltmaları**
Kelime ya da kelime grubunun baş harflerinden oluşan kısaltmalar genellikle nokta ile bitse de bazı kısaltmalar, her harfi ayrı bir sözcüğü temsil ediyorsa, nokta kullanılmaz. Örneğin:
- MEB (Milli Eğitim Bakanlığı)
- TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu)
5. **Kısaltmalarda Cümle Sonunda Nokta Kullanımı**
Kısaltmalar cümlenin sonunda kullanılıyorsa, cümlenin noktasının kısaltmanın noktasına eklenmesine gerek yoktur. Yani, iki nokta kullanılmaz. Örnek:
- Dr. Ahmet Bey hastaneye gitmek zorunda kaldı.
- Kısaltma sonrasında cümleye devam edilirken, sadece cümle noktasını kullanmalısınız.
Kısaltmalarda Yapılan Sık Hatalar
Kısaltmaların doğru yazılmaması, dilin bozulmasına yol açabilir. Yaygın olarak yapılan bazı hatalar, kısaltmaların yanlış kullanımı sonucu ortaya çıkar. Bu hataları bilmek ve bunlardan kaçınmak, doğru bir dil kullanımına katkı sağlar.
1. **Nokta Kullanımında Yanlışlıklar**
Bazı kişiler, kısaltmaları yazarken gereksiz yere nokta ekler veya nokta kullanmazlar. Örneğin, "T.C." yerine "TC" yazmak ya da "Dr" yerine "Dr." yazmamak doğru değildir. Türk Dil Kurumu, kısaltmaların sonunda nokta kullanımını önerir.
2. **Harfler Arasında Boşluk Kullanılması**
Birçok kişi, kısaltmalarda harfler arasında boşluk bırakmayı alışkanlık haline getirmiştir. Bu durum, dilin doğru kullanılmadığını gösterir. "T. C." veya "A. Ş." gibi yazımlar yanlıştır.
3. **Kısaltma ile Bağlantılı Kelimelerin Yanlış Kullanımı**
Kısaltmalar bazen yanlış anlamlarla karıştırılabilir. Örneğin, "AŞ" yerine "A.Ş." yazmak, dilin doğru kullanımını engeller. Ayrıca, bazı kısaltmaların anlamlarını doğru bilmek, yanlış anlaşılmalara yol açmaz.
Kısaltmaların Kullanıldığı Alanlar ve Örnekler
Kısaltmalar, pek çok farklı alanda kullanılır. İletişim kolaylığının sağlanması, dilin zaman içinde evrilmesine olanak tanımaktadır. Kısaltmalar, özellikle resmi yazışmalarda, bilimsel çalışmalarda ve günlük dilde sıkça karşımıza çıkar. İşte kısaltmaların kullanıldığı bazı alanlar ve örnekler:
1. **Resmi Yazışmalar ve Hukuk**
Resmi yazışmalarda, kurumların, belgelerin ve unvanların kısaltmaları yaygın olarak kullanılır. Bu kısaltmalar, yazışmaların daha kısa ve anlaşılır olmasını sağlar. Örnekler:
- TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi)
- SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu)
2. **Bilimsel Alanlar**
Bilimsel araştırmalarda, kavramların daha hızlı ifade edilebilmesi için kısaltmalar kullanılır. Bu, araştırmacıların uzun terimleri sıkça yazmalarını engeller. Örnekler:
- DNA (Deoksiribonükleik Asit)
- CERN (Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi)
3. **Teknoloji ve İnternet**
Teknolojik gelişmelerle birlikte, internet üzerinde de kısaltmalar sıkça kullanılır. Bu kısaltmalar, kullanıcıların hızlı ve verimli iletişim kurmasını sağlar. Örnekler:
- URL (Uniform Resource Locator)
- IP (Internet Protokolü)
4. **Tıp ve Sağlık Alanı**
Tıp dilinde, hastalıklar ve tedavi yöntemleri hakkında konuşurken kısaltmalar sıklıkla kullanılır. Örnekler:
- MR (Manyetik Rezonans)
- HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü)
Sonuç
Kısaltmalar, dilin en önemli öğelerinden biri olup, doğru kullanıldığında iletişimi kolaylaştırır. Türk Dil Kurumu, dilin standardizasyonunu sağlamak için kısaltmalarla ilgili belirlediği kurallar sayesinde, yanlış kullanımların önüne geçer ve dilin bozulmasını engeller. Kısaltmaların doğru yazımı, yalnızca yazılı dilde değil, aynı zamanda sözlü iletişimde de anlaşılabilirliği artırır. Kısaltmaların nokta ile bitmesi, harfler arasında boşluk bırakılmaması ve büyük harf kullanımı gibi temel kurallara dikkat edilerek, dilin doğru ve tutarlı bir şekilde kullanılması sağlanabilir.