Yasal olarak bağlayıcı standardizasyon standartlarına başvurmak ne kadar pahalı veya sıkıcı olabilir? Almanya’da da durum aynı, ancak artık Amerika Birleşik Devletleri’nde değil: Orada kar amacı gütmeyen Public.Resource.Org vakfı, on yıl süren yargılamaların ardından çığır açıcı bir karar aldı. Bu nedenle, yasal olarak bağlayıcı kuralları lisans olmadan ve ücretsiz olarak çevrimiçi yayınlamak ABD telif hakkı yasasını ihlal etmez. ABD federal temyiz mahkemesi Salı günü bunu doğruladı.
Duyuru
Temyiz mahkemesi, bu standartların gerçekten telif hakkı korumasından yararlanıp faydalanmadığı ve eğer öyleyse hak sahiplerinin kim olduğu sorusunu açık bırakıyor. Ancak telif haklarına tabi olmaları durumunda adil kullanım hakkı geçerlidir. ABD telif hakkı yasasının amacı “bilimin ve faydalı sanatların ilerlemesini teşvik etmektir.” Bu amaca ulaşmaya yardımcı olacaksa, hak sahipleri aynı fikirde olmasa bile üçüncü kişilerin eserlerinden faydalanmak mümkündür. Bu doktrin adil kullanım olarak bilinir. Ancak kanun, adil kullanımın tam olarak ne zaman gerçekleşeceğini kesin olarak düzenlememektedir. Bu aynı zamanda çok zor olacaktır.
Anlaşmazlık durumunda en az dört faktör incelenmelidir: Kullanımın amacı – ticari, ticari olmayan veya eğitim amaçlı – yanı sıra işin türü, eserin tamamıyla ilgili olarak kullanılan alıntılar ve son olarak etki. İşin potansiyel pazar değeri hakkında. Daha sonra dört test sonucunun birbiriyle karşılaştırılması gerekir.
Vakıf adalete erişim için mücadele ediyor
Public.Resource.Org, uzun yıllardır Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yasa koyucuların referans olarak yasal olarak bağlayıcı ilan ettiği yasalar ve standardizasyon standartları da dahil olmak üzere her türlü resmi belgeyi yayınlamaktadır. Bu durum, standartlarını yüksek fiyata satmak isteyen özel standart komitelerini rahatsız ediyor. Telif haklarının ihlal edildiğini görüyorlar. Birçoğu Public.Resource.Org’a 2013 ve 2014 yıllarında ABD’nin Başkent Columbia Bölge Mahkemesinde iki davada dava açtı ve ilk etapta kazandı.
Ancak Columbia Bölgesi’ndeki federal temyiz mahkemesi, koşullar hakkında daha fazla bilgi toplanması ve adil kullanımın daha iyi değerlendirilmesi emriyle davayı bölge mahkemesine geri gönderdi. Bölge mahkemesi aslında fikrini değiştirdi: özellikle Public.Resource.Org’un herhangi bir kâr amacı gütmemesi, nüfusu eğitmek istemesi ve yürürlükteki yasaya ilişkin bilginin kamu yararına olması nedeniyle bunun adil kullanım davası olduğuna karar verdi. Adil kullanıma ilişkin kamu çıkarının ağırlığı, özellikle Google ile Oracle arasındaki Java anlaşmazlığıyla ilgili ünlü Yüksek Mahkeme kararından kaynaklanmaktadır. Standart enstitüleri tarafından açılan iki davadan biri daha sonra karara bağlandı (vakıf, avukatlık ücretlerinden sorumlu olmaya devam etti), ancak diğer davacılar temyize gitti.
İki kez Yargıtay’da
Carl Malamud onlarca yıldır resmi belgelere ücretsiz erişim için mücadele ediyor. Public.Resource.Org vakfını kurdu ve Electronic Frontier Foundation tarafından EFF Öncü Ödülü’ne layık görüldü.
(Resim: Joel Hall/Gorinin CC BY 2.0)
Sıra yine temyiz mahkemesine geldi ve bu hafta Public.Resource.Org’a tam bir başarı kazandırdı: Dört adil kullanım faktöründen üçü, dördüncüsü olan Public .Resource.Org tarafından telifsiz yayın yapılmasının lehine açıkça konuşuyor. Çatışmada her iki tarafın lehine olan faktörlerin değerlendirilmesi de aynı derecede zordur.
Mahkeme aynı vakfın bir başka büyük başarısına da değiniyor: Public.Resource.Org, 2020 yılında ABD’nin Georgia eyaletinin yasalarını yayınlama hakkını elde etti. Devlet yıllardır haklarını yayıncı LexisNexis tarafından yönetilen ödemenin arkasına saklamaya çalışıyor. Bölge sakinleri, kendilerine uygulanan yasayı okumak için 412 dolar ödemek zorunda kaldı. Eyaleti ziyaret edenlerin kendileri için geçerli olan en yüksek fiyatı öğrenmek için telefon etmeleri bile gerekti. ABD yasaları telif hakkına tabi olmasa da Georgia bir hile kullandı: Yasa metni yalnızca aralarına bağlayıcı olmayan, telif hakkıyla korunan yorumlar serpiştirilmiş bir versiyonda yayınlandı.
Söz konusu federal bölge mahkemesi de bu hileyi kabul etti ancak temyiz mahkemesi ve ABD Yüksek Mahkemesi kabul etmedi (Georgia v. Public.Resource.Org, Ref. 18-1150): “Her vatandaşın kanunu ve ihtiyaçları bildiği varsayılmaktadır. Artık Yüksek Mahkeme’nin standardizasyon standartlarına ilişkin kararında o zamanki kararından alıntı yaparak “Herkesin özgür erişime sahip olması gerektiğini göstermek için hiçbir tartışma yok” diyor.
Haberin Sonu
Duyuru
Temyiz mahkemesi, bu standartların gerçekten telif hakkı korumasından yararlanıp faydalanmadığı ve eğer öyleyse hak sahiplerinin kim olduğu sorusunu açık bırakıyor. Ancak telif haklarına tabi olmaları durumunda adil kullanım hakkı geçerlidir. ABD telif hakkı yasasının amacı “bilimin ve faydalı sanatların ilerlemesini teşvik etmektir.” Bu amaca ulaşmaya yardımcı olacaksa, hak sahipleri aynı fikirde olmasa bile üçüncü kişilerin eserlerinden faydalanmak mümkündür. Bu doktrin adil kullanım olarak bilinir. Ancak kanun, adil kullanımın tam olarak ne zaman gerçekleşeceğini kesin olarak düzenlememektedir. Bu aynı zamanda çok zor olacaktır.
Anlaşmazlık durumunda en az dört faktör incelenmelidir: Kullanımın amacı – ticari, ticari olmayan veya eğitim amaçlı – yanı sıra işin türü, eserin tamamıyla ilgili olarak kullanılan alıntılar ve son olarak etki. İşin potansiyel pazar değeri hakkında. Daha sonra dört test sonucunun birbiriyle karşılaştırılması gerekir.
Vakıf adalete erişim için mücadele ediyor
Public.Resource.Org, uzun yıllardır Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yasa koyucuların referans olarak yasal olarak bağlayıcı ilan ettiği yasalar ve standardizasyon standartları da dahil olmak üzere her türlü resmi belgeyi yayınlamaktadır. Bu durum, standartlarını yüksek fiyata satmak isteyen özel standart komitelerini rahatsız ediyor. Telif haklarının ihlal edildiğini görüyorlar. Birçoğu Public.Resource.Org’a 2013 ve 2014 yıllarında ABD’nin Başkent Columbia Bölge Mahkemesinde iki davada dava açtı ve ilk etapta kazandı.
Ancak Columbia Bölgesi’ndeki federal temyiz mahkemesi, koşullar hakkında daha fazla bilgi toplanması ve adil kullanımın daha iyi değerlendirilmesi emriyle davayı bölge mahkemesine geri gönderdi. Bölge mahkemesi aslında fikrini değiştirdi: özellikle Public.Resource.Org’un herhangi bir kâr amacı gütmemesi, nüfusu eğitmek istemesi ve yürürlükteki yasaya ilişkin bilginin kamu yararına olması nedeniyle bunun adil kullanım davası olduğuna karar verdi. Adil kullanıma ilişkin kamu çıkarının ağırlığı, özellikle Google ile Oracle arasındaki Java anlaşmazlığıyla ilgili ünlü Yüksek Mahkeme kararından kaynaklanmaktadır. Standart enstitüleri tarafından açılan iki davadan biri daha sonra karara bağlandı (vakıf, avukatlık ücretlerinden sorumlu olmaya devam etti), ancak diğer davacılar temyize gitti.
İki kez Yargıtay’da
Carl Malamud onlarca yıldır resmi belgelere ücretsiz erişim için mücadele ediyor. Public.Resource.Org vakfını kurdu ve Electronic Frontier Foundation tarafından EFF Öncü Ödülü’ne layık görüldü.
(Resim: Joel Hall/Gorinin CC BY 2.0)
Sıra yine temyiz mahkemesine geldi ve bu hafta Public.Resource.Org’a tam bir başarı kazandırdı: Dört adil kullanım faktöründen üçü, dördüncüsü olan Public .Resource.Org tarafından telifsiz yayın yapılmasının lehine açıkça konuşuyor. Çatışmada her iki tarafın lehine olan faktörlerin değerlendirilmesi de aynı derecede zordur.
Mahkeme aynı vakfın bir başka büyük başarısına da değiniyor: Public.Resource.Org, 2020 yılında ABD’nin Georgia eyaletinin yasalarını yayınlama hakkını elde etti. Devlet yıllardır haklarını yayıncı LexisNexis tarafından yönetilen ödemenin arkasına saklamaya çalışıyor. Bölge sakinleri, kendilerine uygulanan yasayı okumak için 412 dolar ödemek zorunda kaldı. Eyaleti ziyaret edenlerin kendileri için geçerli olan en yüksek fiyatı öğrenmek için telefon etmeleri bile gerekti. ABD yasaları telif hakkına tabi olmasa da Georgia bir hile kullandı: Yasa metni yalnızca aralarına bağlayıcı olmayan, telif hakkıyla korunan yorumlar serpiştirilmiş bir versiyonda yayınlandı.
Söz konusu federal bölge mahkemesi de bu hileyi kabul etti ancak temyiz mahkemesi ve ABD Yüksek Mahkemesi kabul etmedi (Georgia v. Public.Resource.Org, Ref. 18-1150): “Her vatandaşın kanunu ve ihtiyaçları bildiği varsayılmaktadır. Artık Yüksek Mahkeme’nin standardizasyon standartlarına ilişkin kararında o zamanki kararından alıntı yaparak “Herkesin özgür erişime sahip olması gerektiğini göstermek için hiçbir tartışma yok” diyor.
Haberin Sonu